Bir endüstri alanı olan tekstil, giyimde ve yaşam alanlarının dekorasyonunda kullanılan çeşitli iplik (hayvansal, bitkisel, sentetik lifler) örme, dokuma ve dokunmamış (keçe) materyallerin çeşitli yöntemlerle renklendirilmesinden oluşmaktadır.
Tekstil en önemli sanayi ihracatlarımızdan biridir ve Türkiye'de tekstilin çok gelişmiş olması üç nedene bağlanmaktadır:
-Tekstil için gerekli hammaddeyi sağlayacak olanakların genişliği nedeniyle bu endüstrinin temelinin eski bir sürece dayanması,
-Bu alanda çalışacak eğitimli genç nüfusun varlığı,
-80'li yıllarda izlenen ithalat politikası ve Türkiye'nin stratejik konumu nedeniyle yabancı ülkelere açılma kolaylığının olması(Gümüştaç,1995:34).
Tekstil en önemli sanayi ihracatımızı oluşturmakla kalmayıp bunun yanısıra günlük yaşantımızı etkileyecek ölçüde bizi saran bir konudur.
"Gerek doğal güzellikler gerekse insanın estetik duyguları baştan beri insanda bulunan şeyler değil, maddi gereksinimlerin karşılanması, aşılması çabası içinde ortaya çıkmıştır" (Doğan,1998:57).
Teknolojinin gelişmesi ile yaşam seviyesi yükseldikçe tüketici yalnızca maddi gereksinimlerin karşılanmasıyla yetinmeyip her alanda olduğu gibi giyimde de estetik ögeler aramaktadır. Bu nedenle kumaşlarda günün modasını yansıtan renk, desen, motif gibi özellikler ona çekicilik kazandırmaktadır. Bu da tekstil tasarımcılığını zorunlu kılmaktadır.
Tasarım kelimesi sözlük anlamı olarak, bir tasarlama eylemi sonucunda beliren ve asıl yapıtın gerçekleştirilmesi sırasında yönlendirici olan proje, çizim, maket vs. gibi ürünlerin tümü demektir (Sözen, 1994: 231).
Tesktil hem üretim hem de tüketim endüstrisidir. Tüketim endüstrisi demek sürekli birşeyleri yaratmak demektir. Yaratma eylemi sürdüğü sürece ürünler ilgi çeker ve o günün moda kavramını topluma yayar (Kerimol, guide'95:50).
Tekstilin modadaki yeri ve önemi büyüktür. İkisi ayrılmaz bir bütündür. Moda, " İnsanların değişiklik arama ve yeni biçimler ortaya koyma tutkusudur" (Komşuoğlu
ve diğerleri,1986:2). Ünlü ressam Leonardo da Vinci , modayı " çılgınlık" olarak nitelendirirken bazıları da gereksiz ve nedensiz bir tüketim olarak görürler. Modanın hızlı değişimi, yani geçici olması insanları tüketime iter. Bu nedenle tekstil tasarımcıları tüketimi arttırabilmek için yeniliklere açık, benimseyen ve benimseten kişiler olmalıdırlar. Ayrıca bilinçli tüketicilerin, günün modasını yansıtan giyinme gereksinimlerine, hem estetik hem de kullanışlılık açısından yanıt vermelidirler. Bu da yaratıcılık gerektirir.
Sanat eğitiminde önemli olan yaratıcılık, toplumlar arasındaki gelişmişlik ve çağdaşlık düzeyini belirleyen en önemli ögedir. Endüstriyel ve teknolojik gelişmeler, daha çok üretimi hedefler. Üretimin artması daha çok biçim yaratmayı, bu da özgün olanı arayan yaratıcılığı gerekli kılar. Endüstrileşmiş ülkeler sanat eğitiminin gerekliliğini kavramışlar ve sanat eğitimine yönelmişlerdir(Etike,2000:26).
Bu nedenle sanat eğitiminin gerekliliğini kavrayan Türkiye'de de çeşitli üniversitelerde tekstil tasarımı eğitimi veren fakülteler yer almaktadır. Bu bölümlerin programlarında sanat eğitimi ve bilgisayarla tasarım dersi yer almaktadır. Çünkü günümüzde tüm tasarım alanlarında, bir tasarımcının en önemli yardımcısı bilgisayarlar ve tasarımla ilgili programlardır. Bu paroğramlar desen oluşturma aşamasında tasarım süreci, iş gücü, ürün çeşitliliği gibi konularda, büyük ölçüde ekonomiklik sağlamaktadır.
Dünya tekstilinde önemli bir yeri olan ve yeterli hammadde olanağı bulunan Türkiye'nin gelecekte de bu özelliğini koruyacağı düşünülmektedir. İlk rulo basma makinesinin bulunmasından 150 yıl sonra, 1937'de Atatürk tarafından açılan Sümerbank Nazilli Basma Fabrikası Türk tekstil tarihi açısından önemlidir. Ülkemizde fabrikasyon yöntemiyle basmacılık bu fabrikada başlamıştır.
Tekstil Sanayimizde 1950'lerden sonra büyük gelişmeler göstermiştir. Tekstil sanayimizin günümüze gelmesinde okul görevi yapmıştır.
Türk tekstilinde desen tasarımının gelişimini incelemek ve bu alandaki eksiklikleri gidermek için, Sümerbank Nazilli Basma Fabrikası'ndaki basma kumaşların desen örnekleri bu araştırmanın çıkış noktası olmuştur.
Türk tekstil tarihinde ilk kurulan ve önemli bir yer tutan Sümerbank Nazilli Basma Fabrikası'nda üretilen basma kumaşıyla ilgili hiçbir araştırmanın yapılmamış olması problem olarak ortaya çıkmaktadır.
Bu kumaşların gerçekleştirilmesindeki yöntemlerin bilimsel ortamda incelenmemesi moda tasarımcılarının ve eğitimcilerinin gözden kaçırmaları ayrı bir problem olarak düşünülmektedir.
Atatürk döneminde tekstilin ilk aşaması olan fabrikanın özelliği, ulusal ürünlerin (pamuk vb) değerlendirilmesidir. O dönemdeki teknolojiye rağmen, kalitesi ve dayanıklılığıyla, yurt içi ve yurt dışında aranan bir ürün olan basma kumaşlarının teknik desen özelliklerinin bilimsel ortamda gündeme getirilmemiş olmas bir problem olarak ortaya çıkmaktadır.
Görüldüğü gibi, Türk tekstil sanayiinde Sümerbank Nazilli basmalarının teknik desen özellikleri, araştırılması gereken bir problem olmaktadır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder