El halısı, dike yakın konumda çözgü ipliklerinden oluşan gergin tezgâhta desen oluşturmak üzere çözgü ipliklerine sırasıyla hav ipliklerinin çeşitli şekillerde düğümlenmesi ve çözgünün arasından geçirilen atkı ipliklerinin kirkit yardımıyla dokunun sıkıştırılmasıyla oluşmaktadır.
El halılarının ilk örneklerinde geometrik şekiller, yıldız, kare, altıgen ve dokuzgenler öne çıkarken sonrasında güller, gül benzeri şekiller ve diğer çiçek motiflerinden oluşmuştur. İslam dininin kabulüyle mihrap, kandil, ibrik motifleri ibadet için kullanılan halılarımızda yer almıştır. El halısı hav iplikleri, atkı iplikleri, çözgü iplikleri, çiti, halı kilimi ve saçaktan oluşmaktadır. Saçak, en uç kısımda çözgü ipliklerinin serbest bırakıldığı kısımdır. Halı kilimi, el halısının ilmeklerinin başlangıç ve bitiş kısımlarında ilmeksiz dokunan bölümdür. Çiti, halı kilimiyle saçak arasında halı kiliminin açılmasını önleyen zincir gibi çözgü ipliklerine sarılan kısımdır (Yakartepe ve Yakartepe, 1995; Özenç, 1989).
El dokusu halıların kalitesini dm2'deki düğüm sayısı, düğüm şekli, düzgün olması, desen, boya, renk uyumu, işçilik, iplik kalitesi gibi faktörler belirlemektedir (Yakartepe ve Yakartepe, 1995; Arlı, Kayabaşı, Erdoğan, Söylemezoğlu, 2000).
El halılarının sınıflandırılması desimetre karedeki ilmek sayılarına göre sınıflandırılmaktadır (Yakartepe ve Yakartepe, 1995).
1. Ekstra Ekstra İnce; 10 000 - 2401 ilmek/dm2
2. Ekstra İnce; 2401 - 1851 ilmek/dm2
3. İnce;1850 - 1401 ilmek/dm2
4. 0rta;1401 - 701 ilmek/dm2
5. Kaba;700 - 125 ilmek/dm2
El halıları düğüm şekilleri;
a) Türk (Gördes) Düğümü
b) Sine (İran) Düğümü
c) Tek Çözgü Düğümü
d) Çift Düğümler (TS 2892, 1992).
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder