Boyaların belirli sınırlar içinde kumaşa uygulanması için çeşitli yöntemler geliştirilmiştir.Bu yöntemlerin bir bölümü tümüyle terkedilerek bir bölümü özel amaçlar için az miktarda kullanılmaktadır.Tekstil sanayimiz 1950'lerden sonra büyük gelişmeler göstermiştir. Bugün irili ufaklı birçok fabrikada üretim sürmektedir. Artık rulo basmacılığı, işçilik, zaman ve maliyet yükü ağır olduğundan, terk edilip; yerini yuvarlak formlu "rotasyon" ve düz şablonlu "filmdruck" makinalar almaya başlamıştır.
Tekstil malzemelerinin basılması için çeşitli teknikler vardır:
1- Tops (Ön iplik) baskı; özellikle yünlü tarama bantlarının basılmasıdır.
2- İplik baskı; ipliklerin çile halinde ya da dokunmadan önce çözgü halinde basılmasıdır.
3- Parça ( hazır giysi parçası) baskı; kesilmiş giysi parçalarnın baskısı.
4- Halı baskı; halıların desenlendirilmesi.
5- Kumaş baskı; metraj baskı olarak da bilinir en yaygın yöntemler: Rulo baskı, Düz şablonlu(film-druck) baskı, Rotasyon şablonlu bskı, Transfer baskıdır. Bunların yanında kısa metrajlı baskılar için;el baskı ve makina baskı uygulanır.
6- Diğer baskı teknikleri;metraj baskılar için bugün önemini yitiren baskılardır. Blok baskı, rölyef baskı, püskürtme baskı ve özel baskı teknikleridir ( Yakartepe, 1995: 797).
Konumuzla ilgili olduğu için bunlardan yalnızca kumaş baskıya değinilecektir:
-Düz Şablonlu (film-druck)Baskı(tam otomatik): Demir, pirinç ve ya lüminyum alaşımlı metal levhaya şablon çıkarmak için, pozitif filmi alınan desen şablon üzerine pozlandırılır. Şablon baskı cılığınının geliştirilmiş otomatik şekli olan film baskıcılığında, kumaş ile temas halindeki ince ve sık dokunmuş bir tülün bloke edilmemiş alanlarından, baskı patının basınçla geçirilmesi suretiyle, kumaş üzerinde renkli bir desen oluşturulur. Çok kullanılan bir baskı sistemidir. Bütün bir kumaş rulosuna uygulanabilir, en ince detaylar basılabilir. Parça kumaşa uygulanamaz, büyük raportlu desenlerde ve düşük metrajlardaki çok renkli desenlerde önemli yöntemdir.Maliyeti düşüktür (Yakartepe,1995: 819, Kibar, 1999:7).
-Rotasyon Baskı: 1963 yıllarında bulunmuş bir tekniktir. Basılacak kumaş geniş bir kauçuk bant üzerinde sürekli olarak dönen baskı silindirlerinin altından geçer. Diğer baskı yöntemleriyle karşılaştırıldığında avantajları fazla olduğu için, en fazla kullanılan tekniktir.Üretim hızı rulo ve film-druck baskıdan yüksektir, uzun metraj baskılarda en avantajlısıdır. Rotasyon baskı daha kaliteli ve hatasız baskı üretir; ince kumaşlarda ideal renk canlılığı ruloya göre fazla film-drucktan düşüktür. Maliyeti film-drucktan ucuz, rulodan pahalıdır. 24'e kadar renk basılabilir (Yakartepe, 1995:806, Öztürk, 1988:5).
Rotasyon baskı makinaları, belli bir motif büyüklüğündeki desenlerde, seri bir üretim sağlamaktadır. Ancak değişik boyutlardaki (raport boyu farklı olan) desenler için film-druck tercih edilmekte, moda anlayışının takip edildiği fantazi piyasaya çalışan fabrikalarda, film-drucklar daha çok kullanılmaktadır. Baskıda sürekli kontrol, otomatik olarak sağlanmaktadır ( Saldıray, 1980:115-117).
Günümüzde bilgisayar destekli tasarım (CAD) ve rotasyon baskı şablonlarıyla çalışmada tram kayıplarının önlenmesi, yani tasarlanan bir kompozisyonun kumaş üzerinde aynı etkiyi vermesi için kalıplar geliştirilmiştir. istenilen incelikte kontur kullanılabilir; gerektiğinde kontur kumaş boyunca kesintisiz uygulanabilir (Cenan, 1998:32-37).
-Rulo (Gravür) Baskı: 1783'te İngiltere'de bulunmuş bir baskı türüdür. Desen kumaşa derinliğine grave edilmiş bakır silindirlerden aktarılmaktadır. Basılacak
yerler oyulmuştur; bu derin baskı prensibidir.Yüksek üretim, keskin kenarlar, hassas motifler yapılabilir. Üretim hızı çok yüksek, yatırım maliyeti ve baskı maliyeti film-druck ve rotasyondan düşük, daha çok çizgili ve küçük desenli ve küçük raportlu baskılara uygun, renk adedi (en fazla 7) sınırlıdır (Saldıray, 1980: 97, Yakartepe,1995:874, Şengül, 2006: 6).
-Transfer Baskı: Hazırlanan bir desen, ısı etkisiyle buharlaşma (süblime) özelliğine sahip boyarmadde ile çıkartma kağıdına aktarılır. Çıkartma kağıdındaki desenler, süblime özelliği gösterdiğinden ısı ve basınç etkisiyle kumaşa transfer edilir. Süblime özelliği gösteren boyarmaddelerin uygulanabilecekleri lifler ( poliester, asetet, triasetat, akrilik, naylon) sınırlıdır. İşlem maliyeti daha ucuz ve kolay, ince detaylı desenlerin basılması mümkündür (Yakartepe, 1995:808, Tepecik, 2002:115).
Kısa metrajlı baskılarda(kupon kumaşlarda, ipekli kumaşlarda), el baskı ve masa baskı uygulanır:
-El Şablon Baskısı :En eski şablon baskı tekniğidir. Şablon bezi üzerindeki desenin kumaşa veya giysi parçasına elle çekilen rakle ile aktarılmasıdır.El şablon baskı, masa film baskı, düz şablonlu (film-druck) baskı makinesi ile baskı ve rotasyon baskı bu prensibin uygulamalarıdır ( Yakartepe,1995:809, Şengül, 2006:5) .
-Masa Şablon (film)Baskı,(yarı otomatik): Masa film baskısı yarı otomatik şablon baskı yöntemidir.Kupon ve ipekli kumaşlar gibi kısa metrajlı kumaşlar için uygundur. Kesilmiş giysi parçalarının basılmasında da kullanılır (Yakartepe,1995:814).
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder